Tijdens zijn colleges Burgerlijk recht III gaf mijn latere promotor prof. mr. C.J.H. Brunner (dus: CJHB in de NJ) steevast aanwijzingen omtrent het gebruik van de Nederlandse taal. Met deze rubriek, Taallesjes voor juristen, is beoogd om de fakkel over te nemen.
Noviomagus. De maanden juli en augustus vormen een periode van reces voor ’s Hogen Raads Civiele Kamer, en ik neem aan dat hetzelfde geldt voor de Strafkamer en de Fiscale Kamer. Jawel, het zal de lezer van mijn blogberichten niet ontgaan zijn dat ik me graag bedien van deze tweede naamval: ‘s Hogen Raads. Tijdens het reces is er niet wekelijks, doch slechts maandelijks een rolzitting, namelijk op de tweede vrijdag van de maand. De eerstkomende rolzitting vindt plaats op vrijdag 8 augustus a.s. Het zal je niet verbazen dat ik tijdens ’s Hogen Raads reces meer tijd heb voor mijn grote hobby: gitaar spelen en gitaren. Zo bracht ik kort geleden met Rob van de Peppel een bezoek aan een fraaie speciaalzaak in Overijssel, boven Twente, in de buurt van Hardenberg: The Fellowship Of Acoustics. Voor mij zeker een reis waard.
Foto Rob van de Peppel
Is Ella Vogelaar oud-minister?
Vorige week ontving ik een e-mail van mr. Tjeerd Grünbauer, advocaat. Hij schreef me:
“Wilt u mij een plezier doen en ook eens ingaan op het verschil tussen oud- en ex- (als in: een oud-wethouder en een ex-wethouder). Op de radio, in de krant en waar al niet gaat het steeds maar mis.
Beatrix is géén ex-staatshoofd, waar Ella Vogelaar weer geen oud-minister is.”
Foto Rob van de Peppel
Is Beatrix ex-staatshoofd? Is Ella Vogelaar oud-minister?
Wat betreft Van Dale (2005) mogen beide vragen gewoon in bevestigende zin beantwoord worden.
Zowel bij oud- als bij ex- wordt namelijk geëxpliciteerd dat het betreffende voorvoegsel gebruikt wordt om tot uiting te brengen dat iemand een bepaalde hoedanigheid niet meer bezit.
Foto Rob van de Peppel
Maar er ontwikkelt zich, zoals vermeld wordt op de website van het Genootschap Onze Taal, een verschil, in die zin namelijk dat ex- voor sommigen een negatieve lading heeft. Die negatieve lading is er niet steeds, maar in een bepaalde context wel. Ik illustreer dit met een voorbeeld. Van een advocaat die cliënten opgelicht heeft en in verband daarmee van het tableau geschrapt is, zeggen wij niet dat hij/zij een oud-advocaat is. We hebben het hier onmiskenbaar over ex-advocaat. Daarentegen zeggen we uiteraard dat prof. mr. W.D.H. Asser oud-raadsheer in de Hoge Raad der Nederlanden is. We spreken niet van ex-raadsheer.
Op voornoemde, fraaie website wordt ook vermeld dat ex soms ook een zelfstandig naamwoord is (mijn ex). En dat niemand het heeft over zijn ‘oud-man’ of ‘oud-vriendin’.
Het vorig taallesje
Een link naar Aflevering 27 van Taallesjes voor juristen staat HIER.
„{…} ingenieuze en soms verrassende wijze waarop Van Swaaij zijn vondst ontvouwt en uitwerkt {…} meeslepende werking { …} nieuwe dogmatische vondst {…}”
W. Snijders, oud-Regeringscommissaris voor het NBW en oud-vicepresident van de Hoge Raad, Bespreking proefschrift van mr. J.H.M. van Swaaij, Maandblad voor Vermogensrecht (2011)
